متن زیر تقریر و خلاصه ای از جلسه 95 درس خارج اصول مبحث تعادل و تراجیح؛ جناب حجت الاسلام و المسلمین میرباقری است که در تاریخ چهارشنبه 20 اسفند 93 برگزار شده است. قابل ذکر است که متن برداشت شاگردان ایشان از مباحث است

ترجیح به صفات راوی

صفات راوی در مرفوعه به روشنی از مرجحات متعارضین شمرده شده است. اما چنانچه گفتیم مرفوعه به دلیل ضعف سند قابل اخذ نیست.

از ظاهر مرفوعه استفاده میشود که اخذ از اعدل ترجیح دارد و بنا بر ظاهر مرفوعه این اعدل فقط در راوی اخیر سنجیده میشود مگر اینکه با توسعه در مفهوم و معنای ظاهری یا تنقیح مناط قطعی در سایر طبقات هم صفات راویان روایتین را با هم بسنجیم. همچنین ممکن است بگوییم این که فقط طبقه اخیر ذکر شده است از باب غلبه بوده است چنانچه در زمان اهل بیت علیهم السلام معمولا احادیث را به یک واسطه از اصل یا از خود راوی نقل میکردند. لذا به تناسب حکم و موضوع این سنجش به سایر طبقات هم سرایت میکند.

اما در مقبوله، صفاتی که مرجحیت دارند ظاهرا صفات قاضی هستند و تعدی از آن به روات دشوار است.

ترجیح به شهرت

چنانچه مرحوم خویی فرمودند شهرت روایی نمیتواند مرجح باشد بلکه از قواعد تمییز حجت از لا حجت است. اما آیا دلیلی بر مرجحیت شهرت فتوایی داریم؟

تنها دلیلی که ممکن است بیانگر مرجحیت شهرت فتوایی باشد، مرفوعه است. چنانچه مرحوم شهید صدر فرمودند و ذکر آن گذشت حمل شهرت در مرفوعه به شهرت روایی با ارجاعی که بعد از این فقره به صفات راوی داده اند سازگار نیست لذا باید شهرت در مرفوعه هم به شهرت فتوایی حمل شود. لذا در نظر مرحوم شهید صدر اگر مرفوعه قابل اخذ بود، میتوانستیم شهرت فتوایی را از مرجحات متعارضین بدانیم. اما چنانچه در جلسه قبل گفتیم، صفات راوی میتواند در بعضی اوقات موجب ترجیح به خاطر وثاقت به جهت شود و ارجاعی که بعدا به صفات راوی داده شده است ایجاب نمیکند که بگوییم که معلوم است که دو حدیث قطعی الصدور نبوده اند که نوبت به مرجحات صفاتی رسیده است. بلکه به نظر ما ممکن است دو حدیث به خاطر داشتن شهرت روایی قطعی الصدور بوده اند ولی حضرت بخاطر وثاقتی که از ناحیه جهت و دلالت ایجاد میشود به اعدل و افقه و ... ارجاع داده اند. چون روشن است که افقه و اعدل و ... بودن راوی علاوه بر اینکه اطمینان به صدور ایجاد میکند اطمینان بیشتری به جهت و دلالت هم در ما ایجاد میکند.