نسخه آزمایشی
جمعه, 10 فروردين 1403 - Fri, 29 Mar 2024

جلسه 141 / حفظ کتب ضلال (4)

متن زیر تقریر و خلاصه ای از جلسه 141 درس خارج فقه مبحث مکاسب محرمه؛ جناب حجت الاسلام و المسلمین میرباقری است که در تاریخ دوشنبه 20 بهمن 93 برگزار شده است. قابل ذکر است که متن برداشت شاگردان ایشان از مباحث است

مرحوم شیخ حرمت حفظ کتب ضلال را منوط به داشتن مفسده و اضلال دانسته در این صورت امحائش را هم واجب میدانند. البته به شرطی که مزاحم با مصالحی نباشد.

قبول این حکم از مرحوم شیخ دشوار است. تنها دلیل که میتواند دال بر وجوب امحاء باشد روایت عبدالملک اعین است: 15041- 1- مُحَمَّدُ بْنُ عَلِيِّ بْنِ الْحُسَيْنِ بِإِسْنَادِهِ عَنْ عَبْدِ الْمَلِكِ بْنِ أَعْيَنَ قَالَ: قُلْتُ لِأَبِي عَبْدِ اللَّهِ ع إِنِّي قَدِ ابْتُلِيتُ بِهَذَا الْعِلْمِ فَأُرِيدُ الْحَاجَةَ فَإِذَا نَظَرْتُ إِلَى الطَّالِعِ وَ رَأَيْتُ الطَّالِعَ الشَّرَّ جَلَسْتُ وَ لَمْ أَذْهَبْ فِيهَا وَ إِذَا رَأَيْتُ طَالِعَ الْخَيْرِ ذَهَبْتُ فِي الْحَاجَةِ فَقَالَ لِي تَقْضِي قُلْتُ نَعَمْ قَالَ أَحْرِقْ كُتُبَكَ

که اگر این روایت را مولوی بدانیم دلالت دارد بر اینکه اگر مفسده بر این کتب مترتب شود، نابود کردنش واجب است، اما چنانچه ظاهر است، این امر ارشادی است، از آن جهت که تنجیم حرام است نه حفظ کتب نجوم. در واقع حضرت برای مبتلا نشدن به گناه تنجیم امر به احراق کتب کرده اند. اگر ارشادی بودن را هم قبول نکنیم، لا اقل این است که روایت مجمل است و نمیتواند برای حرمت مورد استناد قرار گیرد.

لذا خواسته اند برای وجوب امحاء این کتب، به روایات نهی از منکر استدلال کنند به این تقریر که دایره وجوب نهی از منکر را به دفع منکر هم توسعه دهند. در این صورت اقدامی که از وقوع منکر در خارج جلوگیری میکند هم واجب است. قبول این حکم منوط به قبول این توسعه است.

البته ممکن است اگر در مقیاس کلان یا توسعه به فقه نگاه کنیم، بتوان گفت برنامه ریزی برای توسعه قدرت باید به نحوی انجام گیرد که جریان ایجاد و نشر کتب ضلال متوقف شود. اما مسئله در مقام غیر این است و بحث بر سر این است که نگهداری این کتب بعد از انتشار حرام است یا نه؟

نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد این است که به فرض حرام نبودن حفظ این کتب، برای افتاء به این حکم باید ملاحظه کرد که آیا بر این افتاء عناوینی مترتب نباشد که موجب حرمت افتاء شود. مثلا اگر بیان این فتوا، میتواند موجب ترویج این کتب شود، باید با ملاحظه آن اثرات و عناوین، فتوا را اعلام کرد. چون خود بیان فتوا، فعلی است که آثار و احکامی دارد.