متن زیر تقریر و خلاصه ای از جلسه 209 درس خارج فقه مبحث مکاسب محرمه؛ جناب حجت الاسلام و المسلمین میرباقری است که در تاریخ سه شنبه 3 آذر 94 برگزار شده است. قابل ذکر است که متن برداشت شاگردان ایشان از مباحث است.

گفتیم که مرحوم خویی برای غناء دو فرد را ذکر کرده بودند. یکی مواردی که کیفیت صوت لهوی و مطرب است و دیگری جایی که لحن به تنهایی غناء نیست ولی بخاطر مضمونش داخل در غناء میشود.

در قسم دوم مناقشه شده است که غناء وصف کیفیت صوت است و مضمون نمیتواند موجب دخول صوت در غناء شود.

اما آیا نمیتوان کلام لهوی که کیفیت لهوی نداشته باشد را داخل غناء کرد؟

مرحوم میرزای شیرازی میفرمایند: زور در آیه «فاجتنبوا قول الزور» مطلق باطل نیست بلکه قول باطل حرام است. شاهد بر این ادعا سیاق آیه و روایات ذیل آیه است که تطبیق نموده اند به قول زوری که هر مضمون غیر حقی را شامل نمیشود و نشان میدهد که در آیه شریفه ماده اطلاق به هر باطل ندارد. لذا اجتناب از قول زور واجب و یکی از مصادیق آن غناء است.

حضرت امام رحمه الله ابتدائا این نظر مرحوم میرزا را قبول کرده و فرموده اند با ضمیمه کردن روایاتی که غناء را مصداق آیه قرار داده اند معلوم میشود قول زور اعم است از اینکه بطلان قول از کیفیت باطل باشد یا مضمون باطل. لذا هم کیفیت لهوی که داخل در غناء نباشد قول زور است و هم مضمون لهوی و لو غنای مصطلح نباشد. معنای این کلام حضرت امام این است که به مناط توسعه قول زور، غناء شامل کیفیت لهوی هم میشود. یعنی با ادله قول الزور به ضمیمه روایاتی که غناء را مصداق قول الزور قرار داده بود و توسعه مناط، حکم کیفیت لهوی را به مضمون لهوی و باطل نیز تسری دهیم.

قبول این توجیه حضرت امام برای ادخال مضمون باطل در کلام بدون کیفیت لهوی دشوار است زیرا ما از مناط احکام بی اطلاعیم. مگر اینکه بگوییم این دسته کلمات باطل به ادله لهو و باطل حرام است.