متن زیر تقریر و خلاصه ای از جلسه سی و نهم درس خارج فقه مبحث مکاسب محرمه؛ جناب حجت الاسلام و المسلمین میرباقری است که در تاریخ یکشنبه 22 دی ماه 92 برگزار شده است. در این جلسه ادامه بحث حکم بیع خمر ارائه شده است. قابل ذکر است که متن برداشت شاگردان ایشان از مباحث است.

بحث در بیع خمر بود.

اگر «اجتنبوه» در آیه «يا أَيُّهَا الَّذينَ آمَنُوا إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَيْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّيْطانِ فَاجْتَنِبُوه‏» معنای وسیع داشته باشد به هر اجتناب متصوری، روایت جمیل، خلاف کتاب میشود و باید طرح شود. لذا با طرح روایات مجوزه، تعارض مرتفع میشود.

اما اگر معنای اجتناب در آیه این وسعت را نداشت، باید به وجوه حمل ذکر شده مراجعه کنیم که بعض آنها در جلسه قبل گذشت.

توجیه دومی که از مرحوم شیخ الطائفه نقل شده بود، حمل «أفسدها» بر این معنی بود که أفسدها یعنی اجعلها خلا و بعد از تخلیل تقاصا طلبت را بردارد. گفتیم که این حمل خلاف ظاهر است. در تکمیل و توجیه کلام شیخ گفته اند که تبدیل خمر به خل قطعا جائز است ولی اینکه صاحب طلب بتواند این خل را تقاصا بردارد محتاج به اذن از مالک خمر یا شارع است که این روایت به منزله همین اذن شرعی است. لذا توجیه مرحوم شیخ برای اینکه مجبور نباشیم روایت صحیحه ای را طرح کنیم کافی است و دیگر نوبت به رجوع به قواعد باب تعادل و تراجیح نیست. چون در مراجعه به قواعد تراجیح این مئونه است که باید بعض روایات صحیحه را طرح کنیم، حال به سبب مخالفت با کتاب یا به سبب موافقت طائفه مقابل با ما اشتهر بین الاصحاب یا به سبب مخالفت با عامه یا ... .

جمع دیگری هم برای رفع تعارض این دو دسته روایت ذکر شده است که این وجه را مرحوم تبریزی از درس مرحوم خویی التقاء فرموده اند ولی در آثار مرحوم خویی نیامده است. ایشان میفرمایند این روایت ناظر به بیع نیست. بلکه اذن خاصی است نسبت به استیفای دین از خمر به شرط قصد تخلیل. این کلام قابل توجه است ولی دلیلی که از روایت ظاهر باشد برای قبول اشتراط قصد تخلیل نداریم، لذا این اشتراط محل تأمل است.