نسخه آزمایشی
سه شنبه, 29 اسفند 1402 - Tue, 19 Mar 2024
موضوع مورد تصرف حکومت، «جامعه» است که یک واحد به هم پیوسته ی در حال تغییر می باشد. برای مدیریت تغییرات جامعه و اینکه جامعه از وضعیت فعلی به وضعیت مطلوب منتقل شود، نیازمند استنباط احکام حرکت این «کل» می باشیم که با استنباط احکام عناوین «کلی» متفاوت است. به عبارت دیگر اینگونه نیست که احکام، همواره اح ...
در فلسفه فقه - که اولین علم فرادستی فقه به حساب می آید- می بایست علم فقه را مورد دقت و تحلیل قرار دهیم که موضوع اصلی و محوری علم فقه چیست؟ موضوع محوری فلسفه فقه عبارت است از تحلیل «خطاب» و یا «فرمان شارع»؛ چراکه در علم فقه، فرمان شارع مورد بحث قرار می گیرد و مصادیق آن تعیین می شود. این فرمان از یک ...
در مبانی فلسفه فقهی بیشتر با یك نگاه بیرونی به موضوع شامل علم فقه می‏پردازیم. تعریف فقه، پیشینیه فقه، دامنه فقه و تحلیل موضوع اصلی علم فقه و ابعاد و اضلاع آن، موضوع فلسفه فقه است. اساساً فلسفه یك علم، علمی است كه ـ به اصطلاح امروزی ـ با نگاه درجه دو، به ضرورت موضوع و دامنه فقه می‏پردازد و موضوع محو ...
برخی دیگر از مبانی فقه - به ویژه فقه حکومتی- مبانی ای هستند که در علم «کلام» باید مورد دقت قرار بگیرند؛ مثل اینکه آیا دین، مربوط به حوزه خصوصی انسانهاست یا ناظر به حوزه اجتماعی هم هست؟ و روابط زندگی این جهانی انسان را هم به گونه ای ساماندهی می کند که در مسیر هدف دین قرار گیرد. این بحث، مربوط به گست ...
آنچه در این جلسه تقدیم می شود بررسی دو رویکرد اصلی مورد بحث در تعریف فقه حکومتی از زاویه «مبانی» و «مفروضات» آن ها است. هر یک از این رویکردها حتماً دارای یکدسته مفروضات پیشینی است؛ مفروضات و مبانی که فقه حکومتی را از سنخ احکام ناظر به حکومت می داند یا اینکه آن را به نظامات فقهی تعریف می کند متفاوت ...
موضوع فقه در رویکرد سوم، جامعه در حال تغییر است. به عبارت دیگر، «کل متغیر» در مقیاس کل نظام است که در شرایط درگیری با نظام مادی قرار دارد. اینکه حضرت امام (ره) می فرمایند «الاسلام هو الحکومه...» یعنی محور نظامات اسلامی، حکومت است که وظیفه اش، سرپرستی اجتماعی است. براین اساس کار حکومت صرفاً اجرای اح ...
امام (ره) مأموریت حکومت را عمدتاً اقامه توحید و تربیت نفوس می دانند. حکومت بايد سرپرستی و تعلیم نفوس را به عهده گيرد و به مقام توحید برساند. البته تربیت نفوس را صرفاً در سطح شریعت و ظاهر احکام نمی دانند، بلکه در تربیت نفوس می بایست از ظاهر احکام به باطن احکام عبور کرد. گرچه ایشان این نکته را عنایت ...
رویکرد سومی که در این زمینه وجود دارد، فقه حکومتي را فراتر از موضوعات و نظامات مي داند و آن را به «فقه سرپرستی» تعريف مي کند. برای ورود به اين رويکرد، ابتدا نظریه حضرت امام (ره) در مورد حکومت و فقه را مورد توجه قرار مي دهيم. از آثار حضرت امام (ره) - تا آنجا که تتبع کرديم- مطلب روشنی در تعریف فقه حک ...
دو رویکرد مذکور (فقه احکام موضوعات منفرده و فقه نظام سازی) از زوایای مختلفی با یکدیگر تفاوت دارند که بدون توجه به اين تفاوتها و تحليل لوازم آنها، درک درستي از اين دو رويکرد به دست نمي آيد. در نگاه اول، احکام شریعت عبارتند از احکام کلی ای که منطبق بر عناوین کلی می شوند، این موضوعات در مقام تحقق، در ...
دو عنصر اساسی در نظریه شهید صدر (ره) وجود دارد که نظریه ایشان را با بقیه نظریه ها متفاوت کرده است؛ عنصر اول، «منطقه الفراغ» و عنصر دوم، مسئله «مکتب» است. ایشان معتقدند که دایره منطقه الفراغ، دایره مباحات اصلی است که فارغ از احکام الزامی (وجوب و حرمت) است. در این دایره، حاکم و ولی امر می تواند و حق ...